خیلی از ما شنیدیم که می‌گن دیر رسیدن بهتر از هرگز نرسیدنه، اما از طرفی گاهی دیر رسیدن معادل هرگز نرسیدنه! شاید عدم تلاش در چنین مواردی به نفع ما هم باشه.
مثلا فرض کنید قراره خودتون رو به پرواز ساعت ۱۰ برسونید، اما به خاطر انتخاب مسیر یا وسیله، شما ۱۱ خواهید رسید (فرض کنید ایران نیستید و پروازها تاخیر ندارن). در واقع شما اصلا نیازی نیست تلاش کنید. بهتره سریع به فکر یک روش دیگه باشید و آپشن‌های دیگه رو تست کنید.
به قول جبران خلیل جبران،
سفر کن به هیچکس هم نگو
یک رابطه عاشقانه را زندگی کن
و به هیچکس هم نگو
شاد زندگی کن و به هیچکس هم نگو
آدم‌ها
چیزهای قشنگ را
خراب می‌کنند
شاید بعد از کتاب «هایزنبرگ احتمالا اینجا خوابید» کتاب‌هایی که به طور خاص مزش هنوز زیر ذهنمه! (یجور زیر زبونمه) کتاب‌های «کیمیاگر» و «سفر به دشت ستارگان» از پائولو کوئلیو باشن. ماجراجویی‌هایی یک شخص برای رسیدن به یک هدف. حتی هنوز هم آثاری از اون کتاب‌ها رو در ضمیر پنهانم کشف می‌کنم. احساس ماجراجویی رو با اون کتاب‌ها درک کردم (البته کتاب‌های ذبیح‌الله منصوری هم این جنبه من رو تقویت می‌کرد).
نمی‌تونم از تاثیر ذبیح‌الله منصوری و کتاب‌هاش روی زندگی خودم و بسیاری از اطرفایانم نگم. کسی که بخ خاطر فوت پدرش، پدر خانواده شد، از تحصیل دست کشید و شروع به کار و تامین مخارج خانواده کرد. خوب اگر به کارهای مناسب در آن دوره نگاه کنیم، کارگری و … را می‌بینیم، معلمی یا از این دست شغل‌ها. حتی ۳۵ سال بعد از آن‌هم (به قول پدرم) کمتر کسی به فکر تاسیس یک روزنامه می‌افتاد. او که قبلا به خاطر مراورده با پزشکان فرانسوی و تحصیل در مدرسه فرانسوی کردستان، زبان آن‌ها را یاد گرفته بود کمی با اطرفایانش احساس تفاوت می‌کرد. به همین خاطر او در سال ۱۳۰۱ شمسی با تأسیس روزنامه کوشش با سمت مترجم داستان و مقاله و مطالب علمی در آن روزنامه شروع به کار کرد. پنج سال بعد با روزنامه اطلاعات و پس از آن با روزنامه کیهان، روزنامه ایران ما و گاهی هم با مجله خواندنی‌ها و ده‌ها محله و روزنامه دیگر همکاری کرد.
حتما با آدم‌هایی مواجه شده‌اید که سعی دارند اعلام کنند تمام کتاب‌ها را خوانده‌اند، تمام اخبار را می‌دانند و تمام فیلم‌ها را دیده‌‌اند.
من خیلی از فیلم‌ها را نمی‌بینم، در هفته حداکثر ۳ فیلم خارجی و یک فیلم را در سینما می‌بینم. تئاتر یا کنسرت هم اگر مورد مناسبی ببینم. سریال هم که کلا نمی‌بینم (غیر از سریال‌های حداکثر ۶ قسمتی). این یعنی من درصد کمی از سریال‌ها، فیلم‌ها و کتاب‌ها را دیده‌ام. بیشتر از این هم وقت ندارم.
وقتی کتاب Start with Why (نوشته سیمون سینک که نویسنده کتاب Leaders Eat last هم هست، در ضمن یک ویدیوی تد معروف هم دارد)را می‌خوانید کلی دلیل می‌آورد که باید از چرا شروع کرد. کلی دلیل ریز و درشت، از ارائه روایات تا بحث‌های بیولوژیک. بسیاری درس و برخی کمی اغراق شده.
از این می‌گوید که به جای این که بگوییم مثلا بروید فلان کتاب را بخوانید (What) یا بگوییم چگونه بخوانیم (How) ابتدا برویم سراغ این که ابتدا در مورد چرایی صحبت کنیم. من کاملا با این موضوع موافقم اما گاهی این کار چنان سخت است که ناچاری بگویی، ببین فقط کمی در این حوزه جلو برو بعد بیشتر می‌توانم در مورد چرایی با تو صحبت کنم. الان نمی‌توانم کاربردهای عمیق یک موضوع مهم و عمیق را با کاربردهای سطحی یک موضوع سطحی مقایسه کنم.
دوست دارم این بخش در یک طبقه‌بندی دوتایی داستانی (fiction) و غیرداستانی (non-fiction) صحبت کنم. البته شاید استفاده از کلمات واقعی و خیالی برای این دو دسته بهتر باشد.
این دسته به کتاب‌های گفته می‌شود که نویسنده مسئولیتی در قبال واقعی بودن یا نبودن محتوای آن ندارد! شاید بگویید بسیاری از محتوای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی (حتی اخبار جدی) را جزء این دسته دانست! البته این کار اشتباه است! چون اگرچه یک نوشته جدی، ممکن است در انتها غلط از کار درآید یا نویسنده از زیر مسئولیت آن شانه خالی کند، اما نوع محتوا و جلد محتوا (عنوان، نحوه و بستر ارائه آن) به گونه‌ای است که نشان می‌دهد این خبر واقعی و جدید است.
شاید بهتر باشه، کمی در مورد کتاب‌های پاورقی‌وار توضیح بدم. کتاب‌های زنده، کتاب‌هایی هستند که شما در حین تکمیل شدنشون باهاش پیش می‌رید. مثلا کتاب استثنایی و عالی The book of life رو در نظر بگیرید، آروم آروم فصل‌ها و بخش‌هاش تکمیل می‌شه. یا یک مثال خیلی جالبش کتاب پیچیدگی و سیستم‌های پیچیده محمدرضا شعبانعلی بزرگوار. حتی می‌شه به کتاب «لینوکس برای زندگی» از جادی اشاره کرد. همین کتاب «کتاب‌خوانی» هم یک جورایی کتاب زنده است.
پیش نوشت: شاید این نوشته کمی نامفهوم به نظر برسد. اما کمی صبر داشته باشید. شاید در انتها هم چیزی نفهمیدید، که باز هم کاملا طبیعی است.
راستش رو بخواهید، با آدم‌های زیادی صحبت کردم و به الگوهاشون توجه کردم. جوری رفتار می‌کنند، انگار الگوها و اسطوره‌هاشون انسان نیستند! البته این سال‌ها الگوی بسیاری از جوانان، سوپرمنی است که از انسان‌های معمولی موجود (با تعدادی موفقیت) ساخته‌اند. رسانه‌ها هر چقدر کسی (یا چیزی) را بزرگ‌تر کنند چه در جهت بد و چه در جهت بد، می‌توانند دیگر از کوچکترین رفتارهای او خبر بسازند.
این شعر را که خواستم بنویسم بی‌اختیار یاد شعرخوانی سید مصطفی هاشمی‌طبا در مناظرات انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۶) افتادم شاعر «ما گلهای خندانیم-فرزندان ایرانیم» هم شاعرش با شعر زیر یکی است. این شعر در وصف کتاب نوشته شده بود.
من یار مهربانم دانا و خوش زبانم — گویم سخن فراوان با آنکه بی زبانم
پندت دهم فراوان من یار پند دانم — من دوستی هنرمند با سود و بی زیانم
از من مباش غافل من یار مهربانم
این نوشته را اولین بخش از فصل دوم کتاب‌خوانی می‌دانم. اگرچه برخی از بخش‌های انتخابی فصل قبل هنوز مانده است.
تعاریف مختلفی از مفهوم کتاب عرضه شده است. مثلا ویکیپدیا:
کتاب مجموعه‌ای از صفحات نوشته‌شده، مصور، چاپ‌شده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته)؛ ساخته‌شده از جوهر، کاغذ (ورق)، پوست حیوانات یا مواد دیگر (چسب، نخ و…) است که معمولاً از یک طرف یا سمت به یکدیگر محکم شده یا متصل می‌گردند. هر برگه در کتاب، ورق و هر سمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده می‌شود.
