پورشه و موتورسیکلت بی‌گلگیر

فکر کنم حدودای ۱۳۸۵ بود، دوستم ماشین صفر نسبتا گرون‌قیمتش رو گرفته بود، ازم پرسید کجا بریم بگردیم؟ بهش یکی از شهرهای اطراف تهران رو پیشنهاد کردم. با هم رفتیم اونجا و داشتیم جاهای مختلف رو می‌گشتیم، یک دست‌انداز بزرگ جلوی راهمون بود، ترمز ماشین خوب بود و تونست ماشین رو نگه داره که سریع روی دست‌اندازه نره، اما نکته این بود که موتور پشت سر، حتی یک ترمز درست و حسابی هم نداشت و همین باعث شد محکم بزنه به سپر عقب و سپرش بشکنه، پیاده که شدیم دیدیم اوضاع حتی خراب‌تر هم هست، موتور اون بنده‌خدا حتی گلگیر نداشت، ابرهای زینش هم زده بود بیرون، یک برآوردی که کردیم دیدیم کل موتور اون بنده‌خدا نصف خسارتی که به ماشین زده هم نمی‌شه،‌ بیمه هم که نداشت. دوستم داشت می‌پرسید چه کار کنیم؟ گفتم ببین چقدر داره؟ کلا رفت خونه این ور و اون‌ور تونست چیزی حدود ۱ دهم خسارت رو تامین کنه، من به دوستم گفتم بریم، فکر این که حتی چند ساعتمون تلف بشه و بخوایم طرف رو هم اذیت کنیم رو نکن. بی‌خیال شو و بریم. خدا رو شکر رفیقم به حرفم گوش کرد.

برای من این که چرا مردم باید در این حد بی‌پول باشن خیلی عجیب نبود. برای من این که چطور زمان و … رو مدیریت کنیم و از پولی که کمتر از هزینه ذهنیمون و فرصتمون هست بگذریم هم تقریبا مشخص بود. این که وقتی یک قدرت زیاد داری (ترمز قوی) باید حواست به دیگران که مثل تو قوی نیستن باشه هم زیاد برام جالب نبود.

۱- من موتور سوار و توی پورشه

سال‌ها داشتم در مورد این فکر می‌کردم که مردم عادی اون شهر، یا همه شهر‌ها چه گناهی کردن که دیگران دوست دارن ماشین‌های گرون‌قیمتشون رو بیارن بیرون؟ من چرا باید اگر به یک پورشه بزنم، باید خسارتی در حد پول طرف بدم؟ چرا مالیات معکوس گرفته می‌شه؟ یعنی از فقیر به غنی.

توی این‌سال‌ها چیزهای زیادی شنیدم که همزمان سریع یاد عبارت بالا می‌افتادم:

– کارمندی به من می‌گفت من خیلی خفنم و شرکت نمی‌تونه حقوق من رو بده مثل گوگل. من کلی چیز بلدم اما کسی برای این توانایی من تره هم خورد نمی‌کنه

– همسری می‌گفت من کلی زیبایی و کمالات دارم، چرا باید چنین همسری رو تحمل کنم؟

– همسری به من می‌گفت ببین من از صبح تا شب مشغول تمیز کردن خونه هستم و ببین وقتی می‌آن افراد اهمیت زیادی به این همه تمیزی نمی‌دن و کثیف می‌کنن خونه رو.

– مدیری بهم می‌گفت ببین من کلی قرارداد دارم این وسط و کارمندا (که در سطح انجام این همه پروژه نبودن) توانایی پشتیبانی این پروژه رو ندارن، چرا این کارمندا قدر این همه پروژه خوب رو نمی‌دونن؟

– دانشجوهای زیادی رو می‌بینم که یک موضوع به درد نخور در کشور رو خیلی عمیق می‌شن و مرتب غر می‌زنن که ببین کسی نیست برای ما اونقدر که خفن هستیم پول بهمون بدن. مثلا طرف متخصص فلان نرم‌افزار می‌شه در سطحی که غیر از چند سازمان نظامی یا عریض و طویل به تواناییش نیازی ندارن.

– در رابطه دوستی یا عشقی، طرف می‌گفت ببین من برای دوستم چقدر خرج کردم و اون نه‌تنها جبران نمی‌کنه بلکه بهم احترام هم نمی‌گذاره.

– شخصی کل زمانش رو می‌گذاره برای بخش‌های غیر کلیدی یک محصول (مثلا صرف رابط کاربری) بعد با تعجب می‌گه ببین من این همه برای این وقت صرف کردم و کسی اصلا نمی‌آد محصول من رو بخره.

– شما کلی زمان می‌گذارید و یک متن می‌نویسید یا یک اثر هنری تولید می‌کنید، انتظار دارید دیگران محلتون بگذارن و به همون اندازه‌ای که شما وقت گذاشتید برای متن شما زمان و انرژی بگذاره.

نقطه مشترک تمامی موارد بالا اینه که یک نفر هزینه خیلی زیادی رو صرف یک چیزی کرده و انتظار احترام داره یا در صورت خسارت (مثلا بروز مشکل) انتظار داره دیگران همون اندازه‌ای که شخص صدمه دیده خسارت رو دریافت کنه.

۲- لزومی نداره

• نمی‌خوام بگم اگر ماشین گرون قیمتی دارید بیرون نیارید. یعنی هیچ وقت روی چیزی وقت زیادی نگذارید. مثلا با موتور بی‌ترمز بیاید بیرون. چون نه‌تنها استعدادها و توانایی‌هاتون رو درست استفاده نکردید بلکه رشدتون هم ممکنه متوقف بشه.
• نمی‌خوام بگم، حتما ماشین گرون‌قیمتتون رو ببرید محله‌های گرون‌قیمت تا همه ماشین‌ها گرون‌قیمت باشن. نمی‌خوام بگم تا یکم متخصص شدید یا چیزی رو خیلی خوب فرا گرفتید برید یک شرکت یا کشور دیگه. در این صورت هم توی اونجا دوباره چیزهای خاصی ممکنه یاد بگیرید و مرتب این موضوع تکرار بشه و از طرفی مثلا ماشین خوب شما توی اون فضای جدید بی‌ارزش می‌شه. به قول … (یادم نیست الان) ما اونقدر در یک سازمان رشد می‌کنیم تابه نقطه بی‌لیاقتی و ضعف برسیم.
• نمی‌خوام بگم دیگران کار درستی می‌کنن که شما رو درک نمی‌کنن، حتی نمی‌خوام بگم کار غلطی می‌کنن، حرفم اینه که لزومی نداره. یک نفر ممکنه داشته باشه، خسارت رو بگیرید، یک نفر ممکنه نداشته باشه نتونه پولتون رو بده موتورش رو بفروشه، یک نفر هم ممکنه چاقو در بیاره. من قصد ندارم اون‌ها رو قضاوت کنم.
• نمی‌خوام بگم کارتون در رشد درسته، گاهی اوقات ما خودمون رو مشغول می‌کنیم، با تمیزکاری، با مذهب، با درس، با پول حتی کتاب‌خوندن. این‌ها لزوما چیز با ارزش یا مهمی از توشون در نمی‌آد. یعنی مثلا این که شما تا شب یک تمیزکاری رو کردید که از روی وسواس بوده یا نیاز نبوده، وقتتون رو تلف کردید.

می‌خوام بگم: لزومی نداره همه شما رو بفهمن، لزومی نداره دیگران به اندازه شما برای خروجی‌های شما وقت بگذارم، لزومی نداره مدیر شما بفهمه کار قشنگتون رو، لزومی نداره همسرتون بتونه به اندازه شما عشق بورزه، لزومی نداره طرفتون به اندازه شما هدیه بخره، لزومی نداره کشور یا شرکت به اندازه مهارت شما پول بده، لزومی نداره کارمندتون به اندازه فرصتی که دادید یا حتی پول نامتوازنی که دادید خروجی بده.

ابتدا تجربه شخصیم رو می‌گم:

• توی این سال‌ها تو شرکت‌هایی رو در کنار هم کار کردم، یکی یک‌سوم اون یکی بهم پول مشاوره داده، اما دلیلی نداره ناراحت بشم و مرتب غر بزنم. اگر شد و تصمیم گرفتم در انتهای قرارداد به فکر خروج می‌افتم.
• جاهایی ارزش خیلی بالایی تولید کردم که شاید یک صدمش بهم رسیده
• افرادی رو آموزش دادم و به محض این که به مرحله نتیجه دادن رسیدن، گذاشتن رفتن
• گاهی چیزهایی برای دوستام خریدم و چیزهایی به رفقام دادن که می‌دونم هیچ وقت نمی‌تونن این رو به طور برابر جبران کنن (می‌شه حس خوبشون رو به عنوان جبران در نظر گرفت ولی این یک فریبه)
• مطالبی که در کارگاه می‌گم یا توی این وبلاگ می‌گذارم یا کلاس‌هایی که در دانشگاه برگزار می‌کنم، زمانی که برای رفقا می‌گذارم، لزوما جبران نمی‌شن. راستش رو بخواید تا به حال حتی به این که چجوری جبران می‌شن هم فکر نکردم.

شما لزومی نداره پاسخ کارهای بزرگ و خوبتون رو بگیرید. لزومی نداره همون اندازه که زمان می‌گذارید نتیجه بگیرید. اصلا حتی معلوم نیست کارتون درست هست در این حد هزینه گذاشتن یا نه (یعنی خودمشغولی باشه که باید یکم مواظب این بخش باشید)، لزومی نداره درک بشید. لزومی نداره همون اندازه که برای فرزندتون زمان گذاشتید احترام و خدمت ببینید.دیگران لزومی نداره خسارت خوش‌گذرانی شما رو در ماشین گرون‌قیمتتون بدن، شما انتخاب کردید که در یک ماشین خوب سوار شید و دیگران این تصمیم رو نگرفتن.

• اگر با این ماشین گرون اومدید بیرون، حواستون باشه باشه به خاطر راحتی و خوشی خودتون این کار رو کردید.
• اگر فرزندی به دنیا آوردید، دوستی دارید یا عشقی دارید، هر محبتی که بهش می‌کنید به خاطر لذت خود شماست نه این که انتظار داشته باشید جواب ببینید.
• اگر در حوزه‌ای رشد کردید، لزومی نداره از اطرافیانتون پاسخ ببینید. شما دارید رشد می‌کنید و این از درون لذت‌بخشه، احتمال موفقیتتون هم بالا می‌ره. از دیگران انتظار پاسخ متناسب نداشته باشید.
• متنی اگر می‌نویسید، اثری ایجاد می‌کنید، دارید رشد می‌کنید، دارید بیرون می‌ریزید آنچه در درونتون هست و آروم می‌شید، لذت می‌برید. هیچ لزومی نداره عالمیان قدر کار شما رو بدونن (هر چند خوشحال شدن و شاد شدن شما از مورد توجه قرار گرفتن هم طبیعیه).
• اگر پروژه‌ای گرفتید در سازمان یا شرکت، شما احتمال رشد و موفقیتتون رو بالا بردید. اگر چه باید از همکاری کارمندان خوشحال باشید اما هیچ لزومی نداره این رو وظیفه بدونید.

پانوشت: اگر چه می‌شه توجیه کرد، ولی این موضوع یکم با بحث «من خوبم تو خوبی»، یا «کودک، بالغ، والد» فرق داره. از طرفی این موضوعات نباید به انکار مدیریت محصول، پروژه، بازاریابی و یافتن شغل متناسب باشن. تنها نکته مهم، دوره‌های بلندمدته ماندگاری در وضعیت‌هاست بدون غر زدن اضافی.