آیا سکوت و آرامش نماد متانت است؟ در پاسخ به فکر کنم نیما (همچنین جعفر سیرجانی)

۱- یک داستان کم‌ربط بامزه

من از دوره راهنمایی یک خوره بازی کامپیوتری بوده‌ام (تا همین ۲ سال پیش هم بودم و این روزها اگر دوستی باشد هم استقبال می کنم و با هم بازی می‌کنیم). خیلی از بازی‌هایی که تازه می‌آمد یا رفتنشان سخت بود را می‌سپردند به من. شاید برخی از بازی ها را من برای اولین بار در شهر و استان تا انتها رفته باشم (البته افتخار زیادی هم ندارد). یکی از رقابت‌های ما هم اتمام بازی در سریع‌‌ترین زمان ممکن بدون تقلب بود. رکوردهای خوبی داشتم مثل ۷.۵ دقیقه برای قارچ‌خور یا ۳۸ دقیقه برای شیبنوبی و …

یم بازی که مرا دیوانه کرده بود و رام نمی‌شد،‌میوه خور بود، بازی به شدت بامزه بود اما سه نکته داشت، مرحله ذخیره نمی‌شد، زمان بازی حداقل ۸ ساعت پشت هم بود و پسورد و این چیزها هم نداشت که بتوانی در صورت باختن بروی از آنجا. از طرفی هم بازی نسبتا سخت بود.

یک روز عزمم رو جزم کردم تا کمر این بازی رو به خاک بمالم،‌از صبح در کلوپ شروع به بازی کردم تا بعد از ظهر بود که دیگه دسته تقریبا داغ کرده بود،‌از طرفی دسته از کنسول کمی شل شده بود، به دوستم گفتم اگر می‌شه اون دسته رو سفتش کن، اما متاسفانه اون صفرش کرد! (اگر اون دکمه آبی روی دستگاه رو می‌زدی دستگاه اصطلاحا صفر  یا ریست می‌شد).

خلاصه این که ۶ ساعت بازی من به هدر رفت و تا مدت‌ها حال کار رفتنش رو نداشتم (چند وقت تمومش کردم البته). دیگه توی بچه‌ها این اصطلاح مد شده بود که طرف میاد سفتش کنه، صفرش می‌کنه!

حالا چه ربطی داشت، یک ماه پیش بود که فکر کنم نیما، زیر پسن «می‌خندی؟ باید گریه کنی! وقتی که ما بی‌موقع متخصص ریسک‌سنجی می‌شویم!»  دیدگاهی گذاشته بود با این مضمون (اگر کم و زیاد هست خودش بگه اصطلاح کنم):

چرا انقدر مطمئنی که داری کار مهمی می‌کنی و پروژه بچه بزرگ کردن مهمه، خود تو هم که دچار توهم دانایی شدی.

منتها به دلایلی دیدگاهش رفته بود توی اسپم، من که اومدم منتشرش کنم، متاسفانه زدم پاکش کردم! همون خاطره اومد سفتش کنه، صفرش کرد افتادم.

از طرفی هم جعفرسیرجانی کمی شاکی بود که چرا جواب اینجور آدم‌هایی که آدم رو نقد می‌کنن رو می‌دم، چرا در مقابلشون سکوت نمی‌کنم؟ توی این نوشته قصد دارم کمی در مورد این موضوع بنویسم.

۲- متاسفانه فریادزن‌ها تاثیرگذارند، هر چند احمق باشند و هر چند فریادشان مزخرف باشد.

جالبه بدونید که در یک سیستم چند عاملی و پیچیده، اثر ۱۰ تا آدم افراطی در توزیع یک مفهوم، از ۱۰۰ تا آدم منطقی و ملایم بیشتره! حالا جامعه‌ای رو در نظر  بگیرید که اون افراطی‌هاش در حال زیاد شدن باشن، پاسخ منطقی فایده‌ای نداره.

آدم‌هایی مثل تتلو،‌ نمی‌دونم چی‌‌چی وحشی، داود هزینه و … (امیدوارم درست گفته باشم)، چنان اثر گذاری دارند که افرادی مثل لطفی و تختی هم ندارند. می‌دونم حقیقت تلخ و دردناکیه اما متاسفانه درسته. فکر نکنید به این خاطر اثر اون‌ها رو به خاطر تعداد فالورهاشون می‌گم‌ها، نه هرگز. به خاطر افراط‌هاشون می‌گم. من مثلا اعتقاد دارم آدم نادونی مثل حسن عباسی هم از افرادی مثل الهی قمشه‌ای بیشتر اثر گذار هستند! با وجود این که الهی‌قمشه‌ای معروف‌تر هستش.

موضوع اینه که مردم حوصله فکر کردن ندارند! یعنی اگر یک گوشی،‌تیم یا هر چیزی در انتهای یک چیزی قرار می‌گیره (مثل آیفون برای گوشی یا مک برای لپ‌تاپ) مردم اون رو می‌خرن، باز هم نه به خاطر این که اون چیز خیلی خوبه، بلکه به خاطر این که حال ندارن یا شاید دوست ندارن فکر کنن و در این مورد اطلاعات داشته باشن. من برای کسانی که واقعا از یک گوشی آیفون لذت واقعی فردی می‌برند ناراحت نیستم، اما کمی با آدم‌هایی که آیفون دارند حرف بزنید، می‌فهمید که مسئله افراط در هزینه است.

اصلا برای همینه که نفر اول بودن در یک حوزه انقدر مهمه. مثلا توی مسابقات المپیک شنا یا دو، فرق نفر اول و دوم صدم ثانیه است و این هیچ اثر مهمی نیست، اما ما حوصله فکر کردن نداریم و معمولا نفرات دوم تا پنجم رو فراموش می‌کنیم. حتی در رده مدیران متخصص هم این مورد رو به شدت دیدم. با توجه به این که مدت زمان زیادی رو صرف ساختن شاخص‌های کلیدی (نه کپی کردن) عملکرد بودم، مدتها با مدیران بخش‌های مختلف صحبت کردم و دیدم که چیزهای خیلی شدید رو ترجیح می‌دن، که به قطع این چیزهای شدید با واقعیت فاصله داره (مگر در مورد بازار باشه).

, (Charles Bukowski ) یک جمله خیلی زیبایی داره که من واقعا بهش معتقدم.

The problem with the world is that the intelligent people are full of doubts, while the stupid ones are full of confidence.

مشکل دنیا این است که آدم‌های باهوش سرشار از شک و تردید هستند در حالی که احمق‌ها سرشار از اطمینان هستند.

همین می‌شود که وقتی به سرتاسر تاریخ و دنیا نگاه می‌کنی،‌می‌بینی که چه سهم بزرگ احمقانه‌ای از مناصب و قدرت نصیب احمق‌ها شده است!

نیمای عزیز شاید من هم احمق باشم، شاید من هم دچار توهم دانایی شده باشم (اصلا بعید نیست)، اما نکته این است که برخی مباحثی که گفته نمی‌شود را باید فریاد زد، باید به بحث نشست با کسانی که از طرز فکر تو خبر ندارند، از این که می‌توان این طور هم به زندگی و جریان‌هایش نگاه کرد.

من در دوره‌هایی که سیاهی دولت‌ها را گرفته بود، احساس می‌کردم که این ماییم که باعث شده‌ایم آدم‌های کوچک و ضعیف به قدرت برسند و داناها، ظاهرا متمدنانه و نجیبانه تمامی مناصب قدرت را به کفتارها تقدیم می‌کنند! خود من هم بارها چنین بوده‌ام. سال‌ها چنین بوده‌ام. اما باید دانست، دنیا کوچک است و نمی‌توانی تا ابد از کسی که با خشم به دنبالت افتاده فرار کنی، چندی بعد خودش یا همفکرانش روبرویت خواهند بود.

من این روزها با افراد زیادی صحبت می‌کنم و از آن‌ها می‌شنوم که تنها کسی (بیشتر مذکر) که دارد این گونه از داشتن فرزند احساس خشنودی می‌کنی! از پوشک نمی‌نالی (سر جایش می‌نالم و این ربطی به بچه ندارد)، انسان‌های زیادی این لذت را تجربه نخواهد کرد چرا که فکر می‌کنن پرتگاه تاریکی است که نمی‌توان در آن زندگی کرد. بله پرتگاه است ولی اینجا هم زندگی زیبایی در جریان است. در واقع رویاها و لذات ما مهندسی شده‌اند و این بسیار خطرناک است. من یکم افراطی جلوی کسانی که رویاها و لذات مهندسی شده را به طور افراطی جار می‌زنند می‌ایستم.

(این پاراگراف مدت‌ها جای حرف دارد)، سال‌ها در دانشگاه رویاهای دانشجوها را مهندسی می‌کنند، لذاتشان را برای بهینه بودن جهت انجام یک کار خاص تغییر می‌دهند و در نهایت وقتی شخصی دانشگاه را تمام می‌کند (مخصوصا دکتری)، عاشق هیئت علمی شدن (رویای مهندسی شده) و مقاله دادن و درس دادن (لذت مهندسی شده) می‌کنند، در صورتی که این‌ها فقط یک نوع دیگر از زندگی و لذت هستند و اکثر ما چنین لذت و رویایی مناسبمان نیست. متاسفانه همه سر در گریبان دارند و کسی نیست فریاد بزند با دانشجویان بحث کند که دوستان، رفقا این مسیر یکی از هزاران مسیر پیش روی توست که صدها عیب هم دارد، به احتمال بالا با تو سازگار نیست، به نظر شما اگر سکوت کنیم و صدها نفر سال‌ها در این رویا نابود شوند،‌ متانت است؟ آیا فریاد زدن و بحث کردن با دیگران از روی توهم دانایی است؟ خیر چنین نیست.

سکوت خیلی از اوقات نشانه متانت نیست، بلکه عدم تفکر سیستمی و عافیت‌طلبی است.