۲- کتاب چیست؟ یک طبقه‌بندی عمومی از کتاب‌ها (۱)

دوست دارم این بخش در یک طبقه‌بندی دوتایی داستانی (fiction) و غیرداستانی (non-fiction) صحبت کنم. البته شاید استفاده از کلمات واقعی و خیالی برای این دو دسته بهتر باشد.

۱- کتاب‌های خیالی (fiction).

این دسته به کتاب‌های گفته می‌شود که نویسنده مسئولیتی در قبال واقعی بودن یا نبودن محتوای آن ندارد! شاید بگویید بسیاری از محتوای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی (حتی اخبار جدی) را جزء این دسته دانست! البته این کار اشتباه است! چون اگرچه یک نوشته جدی، ممکن است در انتها غلط از کار درآید یا نویسنده از زیر مسئولیت آن شانه خالی کند، اما نوع محتوا و جلد محتوا (عنوان، نحوه و بستر ارائه آن) به گونه‌ای است که نشان می‌دهد این خبر واقعی و جدید است.

کتاب‌های خیالی (fiction) به این صورت است که خواننده فرض درست بودن این ماجرا را به خود نمی‌گیرد!

کلا داستان‌ها، رمان‌ها، حماسه‌ها، اشعار، افسانه‌ها و کمیک‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. داستان‌های علمی تخیلی  (مثل کارهای آیزاک آسیموف، یا ژول‌ورن، …) برای آینده خیالات اضافه می‌کنند و رمان‌های تاریخی داستان‌های گذشته را (مثل نام من سرخ، شاهنامه و …).

حتی ممکن است این داستان از واقعیت الهام شده باشد. مثلا بسیاری شاهنامه را ایده گرفته از شخصی در زابل می‌دانند. اما بازهم دلیل نمی‌شود که شاهنامه را جدی بدانیم. خیلی از داستان‌ها الهام از واقعیت‌ هستند و نه خود واقعیت.

مرز تمایز بین این دو دسته کتاب آن است که باید از خود بپرسید، آیا من این نوشته را به عنوان یک واقعیت می‌پذیرم (به این که با واقعیت جور در می‌آید یا داستان خیلی واقعی نوشته شده کاری ندارم) یا خیر.

یک لیست از ژانرهای موجود در این دسته را می‌‌آورم، اما در قسمت بعدی در مورد اکثر این ژانرها می‌نویسم. فکر می‌کنم این بخش ژانرها کلا در سه قسمت خلاصه شود.

• کلاسیک، کمیک (گرافیکی)، جنایی/کاراگاهی، حکایت، افسانه پریان، فَن فیک، فانتری، فولکلور (داستان‌های عامیانه)، داستان تاریخی، طنز، جادویی واقع‌گرا، رازآلود، داستان تصویری، داستان‌های واقع‌گرا، اساطیری، فراروایت، علمی تخیلی، داستان کوتاه، مهیج، وسترن، رمان بلند و …

۲- واقعی (non-fiction)

دسته دیگری از کتاب‌ها را می‌توان واقعی نامید که نویسنده با مسئولیت درستی وقایع، اشخاص و اطلاعات داده‌شده را در آن پذیرفته.

توجه کنید که یک نوشته واقعی ممکن است واقعا اتفاق هم نیفتاده باشد! یا دقیق نباشد، اما ادعای نویسنده و جلد کتاب چنین بگوید، آن موقع این کتاب را جزء non-fiction دسته‌بندی می‌کنیم. حتی ممکن است یک کتاب non-fiction‌ در مورد یک کتاب خیالی داشته باشیم. مثلا یک کتاب نقادانه در مورد یک کتاب خیالی.

این دسته‌ها رو می‌تونم دسته‌های اصلی کتاب‌های non-fiction بدونم.

بیوگرافی، نوشتار، خودآموز، آموزش، گزارش آزمایشگاهی، خاطرات، واقعه‌نگاری، خبرنگاری، کتاب‌های مرجع، گفتارنامه، کتاب درسی، تاریخی، نامه‌نگاری، عکاسی/گرافیکی، کتب قانونی و مذهبی.

در زیر هم دو نمونه از تناسب خرید کتاب بر اساس ژانر را قرار داده‌ام. امیدوارم برایتان جالب باشد و اگر سوالی بود بپرسید تا پاسخ دهم.